Treść opisu przelewu bankowego oświadczeniem o wyborze formy opodatkowania

Wybór formy opodatkowania działalności gospodarczej odbywa się poprzez złożenie oświadczenia. Składa się je w ściśle określonym terminie, na piśmie, organowi podatkowemu. Organy nie akceptują w tym zakresie, aby pierwszy z przelewów bankowych oznaczony identyfikatorem płatności wymienionym w rozporządzeniu o regułach zapłaty podatków - np. PPE, PPL, PIT-36L - stanowił czynność równoważną złożeniu tego oświadczenia. Sytuacja zmienia się jednak o 180 stopni za sprawą orzeczenia NSA z dnia 22 lutego 2024 r. (sygn. akt II FSK 710/21).

Forma oświadczenia o wyborze reguł opodatkowania (ryczałt, liniowy, skala podatkowa) staje się szczególnie problematyczna od końca 2022 r. W tym okresie na skutek niepotwierdzonej awarii działania elektronicznego formularza CEIDG-1 podatnicy składający wniosek, nie dokonywali zgłoszeń o formie opodatkowania. Jedynym śladem ich oświadczenia woli stały się przelewy bankowe za pierwszy okres prowadzenia działalności, w których widnieje identyfikator płatności / rodzaj formularza, za który dokonywany jest przelew. W powiązaniu z późniejszą deklaracją roczną można przyjąć, że jednoznacznie wskazują one na to, jakiego rodzaju czynności podatnik dokonywał i z jakiej formy opodatkowania chciał korzystać.

Organy za oświadczenie o formie opodatkowania uznają dokument z podpisem

Przez 2023 r. organy podatkowe w interpretacjach prawa stały na stanowisku, że brak oświadczenia w formie “druczku” - złożonego na piśmie i podpisanego przez składającego, wyłącza prawo do zmiany (odpowiednio - do wyboru) formy opodatkowania. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 2023.07.21 (sygn. akt 0113-KDIPT2-1.4011.369.2023.2.HJ) wskazał następująco:

“Od początku 2022 r. podjął Pan decyzję o zmianie formy opodatkowania na zryczałtowany podatek dochodowy. Wobec tego w trakcie realizacji przelewu zaliczki za styczeń 2022 r., wprowadzając niezbędne dane w dyspozycji przelewu, wprowadził Pan informację o tym, że jest to przelew tytułem zryczałtowanego podatku dochodowego. (...) Nie złożył Pan jednak oświadczenia o wyborze opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych Naczelnikowi Urzędu Skarbowego, zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy. Złożenie stosownego oświadczenia – w wymienionym w przepisach terminie – jest warunkiem koniecznym dla możliwości wyboru sposobu opodatkowania dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. W przeciwnym razie podatnik rozliczany będzie na dotychczasowych zasadach, czyli w Pana przypadku podatkiem liniowym. Nie spełnił Pan tego warunku, wobec tego nie wybrał Pan w sposób prawidłowy formy opodatkowania”.

e-Sprawozdanie finansowe wysyłka online do eKRS i KAS za 2022 w najnowszej wersji (v1-2)
e-Sprawozdania finansowe w najnowszej wersji (v1-2) i e-Deklaracje CIT-8 przygotujesz i e-wyślesz w module programu fillup, w którym znajdziesz także e-deklaracje CIT oraz inne druki, formularzy oraz wzorów pism i umów, związane z zamknięciem roku podatkowego. CIT-8 i e-Sprawozdania finansowe w fillup działa, jak Księgowa chciała. Sprawdź!
Wyślij elektronicznie CIT-8 do e-deklaracje.gov.pl i e-Sprawozdanie finansowe do e-KRS i KAS online »

NSA przełamuje stanowisko organów podatkowych

Do zupełnie innych wniosków doszedł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 22 lutego 2024 r., kończąc nim drogę odwoławczą w podobnej do powyższej sprawie. Uznał on, że przepisy podatkowe nie są miarodajne do ustalania formy składania “oświadczenia na piśmie” - czyli takiego, jakie należy złożyć zmieniając formę opodatkowania.

Idąc tropem tej wykładni, do składania oświadczeń na piśmie do jakich zobowiązują przepisy podatkowe, nie będzie miało zastosowania rozporządzenie w sprawie sposobu przesyłania deklaracji i podań oraz rodzajów podpisu elektronicznego, którymi powinny być opatrzone. W efekcie oświadczenia nie muszą być składane w formach przyjętych dla “podań i deklaracji” - bo są innego rodzaju aktem woli podatnika, niż powyższe formy wszczynające określone czynności proceduralne (nie są podaniem - bo nie występuje się o nic do organu podatkowego, nie są również deklaracją - bo podatnik niczego za ich pomocą nie deklaruje, nie wskazuje stanu, jaki wystąpił u niego wstecznie).

Takie rozumienie określenia “oświadczenie” staje się przełomem jeśli chodzi o interpretację przepisów podatkowych.

Oświadczenie o wyborze formy opodatkowania to domena prawa cywilnego

NSA wskazał, że o regułach składania oświadczeń woli decyduje prawo cywilne a nie podatkowe. Zgodnie zatem z art. 60 kodeksu cywilnego oświadczenie woli można wyrazić w dowolnej formie, byle było jednoznaczne, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Przepisy podatkowe (ustawa o podatku ryczałtowym jak i przepisy o wyborze podatku liniowego - w ustawie o PIT) mówią o złożeniu oświadczenia na piśmie, co nie jest równoznaczne z formą pisemną oświadczenia zastrzeżoną pod określonym rygorem. Te dwa rodzaje działań bardzo silnie akcentuje kodeks cywilny przypisując im zupełnie inne skutki.

Skoro ustawy podatkowe wskazują, że dla zmiany formy opodatkowania należy złożyć po prostu oświadczenie “na piśmie”, to żadne konsekwencje nieważności oświadczenia woli z tytułu niezłożenia oświadczenia w formie pisemnej składającego takie oświadczenie nie dotyczą (oświadczenie złożone bez zachowania tej formy też będzie ważne, jednak na podatniku ciążyć będzie ciężar udowodnienia tego, że takie oświadczenie złożył). Tak rozumieć należałoby formę pisemną oświadczenia bez zastrzeżenia określonych skutków niedopełnienia tej formy.

Tu jednak przepisy podatkowe nie mówią o formie pisemnej, lecz o jeszcze mniej rygorystycznym składaniu oświadczenia na piśmie. Doktryna obecnie uznaje, że “na piśmie” oznacza formę dokumentową a nie formę pisemną - a ta ostatnia nie wymaga dla swojej skuteczności nawet podpisu.

Do zachowania dokumentowej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie. Dokumentem jest zaś nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią. Przy takim rozumieniu form czynności prawnej wydaje się, że informacja przekazana w przelewie bankowym, jednoznacznie definiującym składającego i, przekazana w zastrzeżonym prawem terminie, stanowi właśnie oświadczenie woli, w którym podatnik wskazał na określoną formę opodatkowania. Spełnione zostaną powyższe warunki cywilnoprawne i forma dokumentowa oświadczenia woli “na piśmie” została spełniona.

Wyrok NSA z dnia 22 lutego 2024 r. (sygn. akt II FSK 710/21), choć dotyczył wyłącznie podatku liniowego daje możliwość jego odpowiedniego stosowania w sprawach ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Oświadczenie / zawiadomienie o wyborze formy opodatkowania

Czy informacja na pierwszym przelewie będzie decydowała o opodatkowaniu?

Problem pojawi się patrząc na sprawę składania oświadczeń i wyboru formy opodatkowania od drugiej strony. Jeśli stanowisko NSA potwierdzi się w kolejnych wyrokach, to podatnicy w każdym roku bardzo ostrożnie będą musieli dokonywać przelewów podatkowych za pierwszy okres rozliczeniowy. Skoro przelew ten jest oświadczeniem woli - to dokonując go w innej formie niż do tej pory (z innym opisem tytułu zobowiązania podatkowego) podatnik oświadcza, że zmienia formę opodatkowania. Tym niemniej faktem pozostaje, że każda z powyższych czynności może być traktowana jako oświadczenie woli podatnika.